Trong kỷ nguyên số, công nghệ bán dẫn đã trở thành nền tảng của mọi ngành công nghiệp. Từ điện thoại, máy tính, xe điện, đến trí tuệ nhân tạo AI, mạng 5G/6G và quốc phòng, tất cả đều phụ thuộc vào những mạch tích hợp siêu nhỏ nhưng có sức mạnh khổng lồ.
Chính vì vậy, "chip war" - cuộc cạnh tranh kiểm soát công nghệ bán dẫn - đã trở thành một trong những xung đột quyết liệt nhất giữa các cường quốc.
Cuộc cạnh tranh kiểm soát chip bán dẫn hiện nay không chỉ là vấn đề thương mại mà còn là một cuộc chiến địa chính trị. Bởi lẽ, ai kiểm soát được bán dẫn sẽ kiểm soát phần lớn sức mạnh công nghệ trong tương lai. Do vậy, nếu một quốc gia không làm chủ được công nghệ mạch tích hợp, rủi ro sẽ vô cùng lớn.
Đối với Việt Nam cũng vậy. Tuy nhiên, tại Hội thảo khoa học "Đảm bảo an ninh và tự chủ công nghệ sản xuất chip của Việt Nam trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia", PGS. TS Thái Truyển Đại Chấn - thành viên Hội đồng khoa học CT Group cho rằng, việc tự chủ chip cần một lộ trình thực tế và có chọn lọc. Bởi chúng ta khó cạnh tranh trực tiếp ở phân khúc bán dẫn siêu tiên tiến đòi hỏi vốn đầu tư hàng chục tỷ USD và nền tảng công nghệ nhiều thập kỷ. Do vậy, chúng ta có thể tập trung vào những mảng thiết thực, gắn liền với nhu cầu trong nước.
Việt Nam có thể tập trung vào vi mạch công suất thấp và trung bình cho IoT, cảm biến, thiết bị thông minh và hạ tầng 6G - lĩnh vực có thị trường rộng và phù hợp năng lực hiện tại. Bên cạnh đó là mạch bảo mật, phục vụ chính phủ điện tử, quốc phòng, UAV và định danh thông minh - nơi Việt Nam có thế mạnh nhờ nghiên cứu an ninh mạng.
Cùng với đó là mạch chuyên dụng (ASIC/FPGA) cho giao thông thông minh, AI tại biên và ứng dụng quốc phòng. Ngoài ra, Việt Nam cũng có thể tập trung vào vi mạch năng lượng và xe điện, như bộ quản lý pin, điều khiển động cơ, chuyển đổi năng lượng, phù hợp với định hướng phát triển công nghiệp xanh.
Đồng quan điểm, theo ông Trần Kim Chung, Chủ tịch Hội đồng quản trị CT Group, Việt Nam cần phát triển khoảng dưới 10 loại chip thiết yếu, nhưng đây là nhiệm vụ đầy thách thức. việc thiết kế một con chip thông thường mất khoảng 2 năm. Với chip phục vụ chuyển đổi số, quy trình còn phức tạp hơn, từ nghiên cứu, thiết kế, quang khắc, kiểm thử đến đóng gói. Nếu triển khai đồng loạt từ bây giờ, sớm nhất cũng phải đến năm 2027 Việt Nam mới có thể cho ra đời sản phẩm.
Ông đề xuất Bộ Công an và Bộ Quốc phòng cần xác định rõ các dòng chip cần phát triển trong nước để các doanh nghiệp và trường đại học có thể cùng nỗ lực nghiên cứu, đáp ứng nhu cầu.
Việt Nam đã đưa bán dẫn vào nhóm ngành công nghiệp ưu tiên, đồng thời thúc đẩy xây dựng chuỗi cung ứng từ nghiên cứu, thiết kế đến sản xuất và ứng dụng. Không chỉ dừng ở chính sách, hàng loạt trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp trong nước cũng đang "chạy nước rút" để đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, hợp tác với các tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới.
